درمان روانکاوی و ویژگی های روانکاو خوب

نادیده گرفتن مشکلات جسمانی در درمان روانکاوی قرن گذشته

در روانکاوی اولیه، جایی برای بررسی شرایط جسمانی وجود نداشت. چطور ممکن بود غیر از این باشد؟ کسی خبر نداشت که کمبود آفتاب ممکن است دقیقا چه اثری بگذارد؟ کم کاری یا پرکاری تیروئید، کارکرد غدد فوق کلیوی، و ده ها فاکتور دیگر که شما امروز خیلی ساده با یک چکاپ می توانید بررسی شان کنید.
آیا عجیب است که وقتی یک شخصی با مشکل تیروئید مواجه است، درمان گفتاری یا روانکاوی چندان اثری بر روی او نداشته باشد؟ خصوصا اگر درمانگر حتی این موضوع را نداند. و به همین سبب نتواند مشکلات جسمی را از روانی تفکیک کند. قصد ندارم تمام ناکامی های روانکاوی را به وضعیت دانش پزشکی در عصر و زمان یک قرن گذشته کاهش بدهم. اما قطعا یک روانکاو خوب، به این ویژگی ها آگاه خواهد بود.

جسم یا روان؟

کدام یک به نظر شما اصل کاری است؟ آیا همه چیز از جسم زاده می شود؟ آیا حتی روان شما نیز زاده جسم تان است؟ و یا برعکس، همه چیز در اصل از جنس روان است، از جنس ایده؟ در پزشکی عموما جسم را اصل قرار می دهند. برای نمونه، شما نمی توانید یک پزشک را بیابید که در دانشگاه اندام بخصوصی را مورد مطالعه قرار نداده باشد. قلب، ریه، دستگاه گوارش، فقط برخی از این تخصص ها هستند.
پزشکی یعنی دانش درباره شیوه کارکرد اندام ها و نوعی که با مشکل مواجه می شوند. و راه کارهایی که می تواند مشکل کارکرد اندام ها را تغییر دهد. اما روان الزاما از جنس جسم نیست. هر قدر عصب شناسی تلاش می کند تا روان را به جسم تقلیل دهد، به نظر نمی رسد که توفیق بخصوصی حاصل گردد.

هم ارزی جسم و روان در درمان روانکاوی و تحلیلی

در نظریه ای که شاید در نگاه اول صرفا سازش کارانه به نظر بیاید، فلاسفه و متخصصان به هم ارزی جسم و ذهن اذعان می کنند. نه جسم قابل کاهش و تقلیل به ذهن است و نه ذهن کاهش پذیری به جسم را می پذیرد. هر حالت روانشناختی که آن را تجربه می کنید، در جسم شما یک معادل مادی دارد. و هر حالت مادی در جسم، یک نمود ذهنی دارد. مثلا شادی و خوشحالی به زبان مغز مساوی با سروتونین فراوان است.
به این ویژگی، هم ارزی جسم و ذهن یا ماده و ایده می گویند. یک روانکاو خوب بایست به این موضوع واقف باشد. همانطور که جسم بر روی ذهن اثر می گذارد، ذهن نیز بر روی جسم اثر می گذارد. آگاهی به این هم ارزی، و تاثیر متقابل در یک قرن گذشته موضوعی گنگ و حاشیه ای بود. البته در روانکاوی، توجه به جان آدمی و صفات طبیعیش، امروزه جایگاه بهتری نسبت به یک قرن گذشته دارد.

یک روانکاو خوب همدلی به اندازه دارد

تصور کنید شخصی به یک روانکاو مراجعه کرده است. در حین روانکاوی، فرد با احساسات و خاطراتی مواجه می شود که او را دگرگون می کنند. یک شخص ممکن است به گریه بیافتد. و از مواجهه با عمق هیجانات و خاطرات خودش متاثر شود. یک روانکاو خوب در یک قرن پیشتر، هرگز به چنین شخصی یک دستمال کاغذی برای پاک کردن اشک هایش نیز نمی داد!
حالا در نظر بگیرید وقتی که یک روانکاو خوب قرن بیستمی، یک دستمال کاغذی به بیمارش نمی دهد، آیا ممکن است کلامی همدلانه به او بگوید؟ جواب خیلی ساده این است که: خیر! بر حسب فرضیه و نظر زیگموند فروید، روانکاو خوب کسی است که کاملا خنثی باقی می ماند!‌ او به مانند یک صفحه سپید است که بیمار می تواند هر چه می خواهد را بر روی او فرافکنی کند.

فقدان همدلی مانع کار یک روانکاو خوب

در گذر زمان، صاحب نظران زیادی در عرصه روان شناسی و روان درمانی نسبت به این خنثی بودن، اعتراض های فلسفی و نظری کرده اند. برخی با پژوهش نشان داده اند که نقش همدلی در بهبودی بیمار، مهم و قابل توجه است. همین نظریات تازه و بررسی های پژوهشی سبب دگرگونی هایی در روانکاوی و تعریف یک روانکاو خوب شده است.
برای نمونه، دیگر چندان خبری از آن حالت معروف آرمیدن بر روی کاناپه و روانکاوی که در پشت سر بیماری می نشیند، نیست. امروزه تقریبا تمام روانکاوها روبروی بیمار و با زاویه ۴۵ درجه می نشینند. ارتباط چشمی، همدلی به اندازه، جملاتی که به بیمار اطمینان می دهد حرف هایش توسط یک روانکاو خوب شنیده شده است. همه و همه بخش های مهمی از درمان روانکاوی نوین را تشکیل می دهند.

موضع روانکاوی به باورهای شخصی

وقتی از باور صحبت می کنیم، اکثر افراد تصور می کنند که درباره مذهب حرف می زنیم. در صورتی که اعتقادات و باورها عموما خیلی شخصی تر از مذاهب شناخته شده اند. تحقیق جالبی نشان داده است که در بین دانشجویان تحصیلات عالیه در آمریکا، باورهای خرافی رایج است.
در آن پژوهش روشن شد که هر فرد به طور متوسط ۱۹ باور خرافی داشت. شاید نمونه باورهای خرافی را در بین افراد مشهور دیده باشید. برای مثال خاطرم است که فرانک لمپارد بازیکن فوتبال تیم چلسی، همیشه یک نوع خاصی پاهایش را می بست. چنانچه باندهای بسته شده با پاهایش به شکل خاصی نبودند، او مطمئن می شد که در آن بازی شانس نخواهد آورد.