سوگ بهای جرات دوست داشتن است

اروین یالوم در کتابِ «مامان و معنی زندگی» به شرح تجربیات سوگ و مراحل گوناگون آن پرداخته است. اثری ژرف که هر خواننده را به عمقِ پرسش‌های اساسیِ زندگی می‌کشاند. او بارها توانسته به دیگران کمک کند تا پس از تجربه فقدان، زندگی عمیق و پر معنایی را از سر بگیرند. البته در بسیاری از موارد، این کار در طی چند سال روان درمانیِ سنگین، اغلب بیش از دو سال، انجام پذیرفته است، اما نتایجِ آن، به شیوه‌ای که ما در کتاب می‌خوانیم، پر از معنا و آموزه‌های مفید است.
اروین یالوم اخیرا، پس از آنکه همسرش را در سن نود سالگی از دست داد، در یک مصاحبه در حالی که بغض کرده بود و قطراتِ اشک در چشمانش حلقه زده بودند، موضوعِ عمیقی را با مصاحبه شونده – که او نیز یک روان درمانگر بود – در میان گذاشت. او گفت: همیشه مراجعانم به من می‌گفتند که حرف‌های شما خیلی درست است، اما شما نمی‌توانید تجربه ما را درک کنید. من به این موضوع واقف بودم، اینکه تجربه هر کسی خاص و ویژه است، اما دست از تلاش برای همدلی و درک آنها بر نمی داشتم.

او ادامه داد: حالا که پس از نزدیک به ۷۰ سال، شریک زندگی و همدم خودم مریلین را از دست داده‌ام، می‌فهمم که آنها حق داشتند. کسی نمی‌تواند تجربه مرا درک کند. من در حال کمک گرفتن از یک درمانگر خانم جوان هستم. او کمک زیادی به من کرده است تا بتوانم دوباره به زندگی باز گردم، اما می‌دانم که هنوز راه درازی در پیش دارم و مطمئن نیستم که هرگز حالم به مانند گذشته بشود، اما حتما تلاشم را برای زندگی کردن با سوگ می‌کنم.

خواستِ مریلین یالوم برای نوشتنِ آخرین کتاب

کتاب مساله مرگ و زندگی و ایده نگارشِ آن را مریلین به اروین یالوم داده است و قرار بود که شرح تجربیاتِ آنها پس از دریافت تشخیصِ قطعیِ بیماری و مرگِ قریب الوقوع مریلین باشد. آنها تصمیم گرفتند تا با نوشتنِ مشترکِ این کتاب، حضور و صمیمیت همدیگر را احساس کنند. کتاب به میانه نرسیده است که مریلین از دنیا می‌ رود. اروین یالوم تصمیم می‌گیرد به نوشتن نیمه دوم کتاب ادامه دهد و از این راه، برای نزدیکی و تجربه کردنِ سوگِ خود استفاده کند.

پذیرشِ زندگی؛ گشودنِ خود بر روی همه چیز، حتی درد

یالوم که فلسفه زندگی خود را بر روی زیستنِ اصیل گذاشته است، همواره به همگان توصیه کرده است که به تمامی زندگی کنند، چیزی را برای مرگ باقی نگذارند و از تمامِ توانِ خود برای زیستن در اینجا و اکنون استفاده کنند. زیستن به تمامی، به معنای تجربه کردنِ همه تجربیاتی است که به صورت‌های گوناگون برای انسان رخ می‌دهد، عشق، کار، سفر، و گاهی، سوگ! 
سوگ، بهای جرات دوست داشتن است، همانگونه که افسردگی می‌تواند نتیجه نگریستنِ رو راست به زندگی باشد. یالوم در جمله معروفی که بارها آن را نقل کرده است، اینگونه توضیح می‌دهد: برخی از افراد وامِ زندگی را نمی‌گیرند، زیرا از پس دادنِ این وام به هنگام مرگ اجتناب می‌کنند.
زندگی کردنِ اصیل و عمیق، نیازمندِ پذیرشِ همه چیزهایی ست که در زندگی حاضر هستند. نمی‌شود عاشق شد ولی احساسِ آسیب پذیری را تجربه نکرد. نمی‌شود خوشحال بود، اما نسبت به درد و غم، خود را بی‌حس کرد. همه چیز در کنار هم یک کلیت را می‌سازد. کلیتی که تجربه زیستی ما را تشکیل می‌دهد. انسان قابل تقلیل دادن به تجربیات خوب یا بد خود نیست. همه چیز او با هم است. چالشِ زیستنِ اصیل در آن است که چگونه می‌توانیم یک تجربه عمیق، اصیل و همدلانه و پرمعنا را بسازیم، خصوصا در شرایطی که با سختی مواجه می‌شویم؟

آفریدنِ معنای زندگی؛ آنچه که زندگی را زندگی می‌کند

هر یک از ما سازنده و آفریننده معنای زندگی خود هستیم. ما می‌توانیم این حقیقت را بپذیریم و یا آن را انکار کنیم، حتی اگر آن را نپذیریم، باز هم این معنایی است که ما برای زندگی خود آفریده‌ایم. ما می‌توانیم زندگی را خصمانه، جبری، تیره و تار ببینیم. بسیاری از این معانی از درونِ تجربیاتِ ناهشیارِ ما نسبت به دغدغه‌های غائی بیرون آمده‌اند، اما بهرحال، معنای زندگی ما را می‌سازند و ما بر آن اساس زندگی را ادراک می‌کنیم.
اروین یالوم، یک نمونه برجسته از این کوشش است. کوششی که همواره ادامه دارد و هرگز به سرانجام و پایان نمی‌رسد. دوست داشتن و عشق ورزیدن، نیازمندِ پذیرشِ دردی است که از جداییِ احتمالی ممکن است بر روانِ ما هموار شود. هنگامی که درد جدایی را احساس می‌کنیم، دو راه بیشتر نداریم. یا آسیب دیده و رنجور بشویم و اجازه بدهیم که درد، معنای زندگی ما را بسازد، و یا خردمند و اصیل‌تر بشویم، و ما معنایی ارزشمند بواسطه دردی که تجربه کرده‌ایم، بیافرینیم.  مطالعه آثارِ عمیق و بی‌نظیرِ اروین یالوم، دریچه‌های بسیاری را برای چگونگیِ زیستن به این گونه به ما نشان داده‌اند و همچنان به مانند چراغی فروزان، در لحظاتِ سخت و تاریک زندگی می‌درخشند.