معده عصبی: بیماری درد و سوزش معده

بیماری معده با ریشه عصبی

زمانی بیماری معده ریشه عصبی دارد که بررسی های پزشکی مشخص می کنند علت اصلی روانشناختی است. در اکثر موارد زمانی پزشک به این نتیجه با سهولت بالاتری می رسد که بررسی ها، اعم از آندوسکوپی، سی تی اسکن، ام آر آی، و یا اف ام آر آی و سایر بررسی ها مانند نمونه برداری بافتی، هیچگونه آسیب جسمانی را نشان نمی دهند، اما بیمار دچار آشفتگی و پریشانی است. بیمار به روشنی مطمئن است که معده اش مشکل دارد، اما پزشک هیچگونه آسیبی به بدن پیدا نمی کند. بنابراین، به این تصمیم می رسد که ریشه مشکل روانشناختی و زاده استرس است.

بیماری معده ناشی از استرس بهمراه آسیب به معده

این مورد را به طور کلی می توانیم در دو دسته قرار دهیم. یک دسته، آسیب هایی که بواسطه تجویز داروهای غیر ضروری و یا اشتباه بروز کرده اند، و دسته دیگر، مواردی که استرس و سیستم اعصاب فرد به معده او آسیب رسانیده است. در دسته نخست، ممکن است پزشک عمومی، و یا پزشک متخصص بدون انجام آزمایش اقدام به تجویز دارو بر اساس حدس و گمان پزشکی و یا میزان رایج بودن یک بیماری در بین افراد بخصوص (با سابقه مصرف اقلام بخصوصی) و یا بر اساس رایج شدن یک مشکل در یک بازه زمانی و موارد دیگر، اقدام به تجویز دارو پیش از انجام موارد آزمایشی ضروری کند. 

در شرایط معمولی، پزشک متخصص، پیش از انجام آزمایش دارویی تجویز نمی کند. اما در شرایطی ممکن است پزشک عمومی یا متخصص با حدس و گمان پزشکی پیش برود و در حالیکه تا آن موقع آسیبی به معده واقع نشده است، بر اثر مصرف داروهای نامناسب شیمیایی و یا گیاهی، معده دچار مشکلات دیگری بشود و از جایی که علت اصلی استرس بوده است و آسیب و یا درد و یا سوزش معده به صورت روان شناختی بروز می کرده اند، حالا دیگر مشکلی در معده ایجاد شده که پزشک را دچار گمراهی مضاعف در رسیدن به تشخیص درست می کند.

معده سالم، درد معده، سوزش معده و مشکلات و پیچیدگی ها در خوراک

در این حالت، مصرف خودسرانه دارو توسط بیمار و یا تجویز بدون بررسی و آزمایش دارو توسط پزشک ممکن است باعث پیچیده شدن مشکل گردد. در این حالت، ممکن است قطع مصرف دارو زیر نظر پزشک بهمراه آزمایش و چکاپ های منظم بتوانند مسیر درست درمانی را دوباره احیا کنند. در غیر این صورت، بیمار ناگزیر به مصرف داروهایی ست که دوای درد او نمی شوند و اساسا خود عامل بیماری مضاعف او هستند. معمولا در چنین حالتی، بیمار اقدام به مراجعه به یک پزشک دیگر می نماید. پس از چند مراجعه به پزشک های مختلف، حالا دیگر حسابی مشکل پیچیده شده است و فقط یک فرد کاردان، زمانی که تمامی تاریخچه بیمار را به دقت بررسی نماید ممکن است به تشخیص درست برسد.

در بسیاری از موارد نیز بیمار مصرف تمامی داروها را قطع می کند و این کار دست بر قضا و بر اساس توضیحاتی که ارائه شد قدری حال او را بهتر می کند، اما همزمان او را به قدری بدگمان می کند که احتمالا دیگر به پزشک مراجعه نمی کند و یا به درمان های خودساخته و یا خرافی روی می آورد.

زمانی که مشکل روانشناختی و استرس به معده آسیب رسانده است

یکی از موارد پیچیده برای تشخیص گذاری زمانی است که در همان ابتدا آسیبی به معده وارد شده است. پزشک نیز به خوبی و به درستی ابتدا آزمایش  های لازم را انجام می دهد و سپس اقدام به پیاده سازی خطوط درمانی بر اساس اولویت و گمان های تخصصی پزشکی می نماید. مشکل اما ایجاست که اساس مشکل جسمانی نیست و زاده استرس و روان شخص است اما هم شخص مطمئن است که درد معده، سوزش معده و یا جوشیدن معده اش که گاهی با ریفلاکس نیز همراه است حتما ریشه جسمانی دارد، و هم پزشک شک ضعیفی به علت روانشناختی و عامل عصب شناختی در ایجاد مشکل دارد.

در چنین حالتی، معمولا طول درمان به درازا می کشد، فرد باز هم ممکن است پزشک های مختلفی را ببیند و همین امر به پزشک متخصص اجازه ندهد که عامل های نادرست را یک به یک رد کند و به پاسخ و تشخیص صحیح برسد. تعویض پزشک متخصص به طور کلی کار درستی نیست و مانع رسیدن به پاسخ صحیح می گردد. یک توصیه خوب این است که حتما به پزشک اجازه بدهید تا بررسیهای تکمیلی را انجام دهد و کوشش کنید که تاب و توان و حوصله خود را قدری بالا ببرید. هرچند که این کار ممکن است دشوارتر از صرفا بیانش باشد و سرخوردگی و کلافگی و نگرانی شخصی به شما اجازه ندهد که طول دوره تشخیصی را طی کنید و پزشک خود را تغییر بدهید. بهر حال، پس از چند ماه و یا گاهی چند سال (بیشترین میزانی که شخصا دیده ام، ۲۴ سال بوده است، ۱۰ سال زیر نظر یک پزشک متخصص و ۱۴ سال زیر نظر چند پزشک دیگر)، در نهایت پزشک به این نتیجه می رسد که مشکل معده شما از اعصاب است و یا ریشه در استرس دارد که نوع دیگر بیان کردن همان تشخیص است. دیر به نتیجه رسیدن بهتر از نرسیدن است. هرقدر هم طولانی، باز هم به نتیجه رسیدن بهتر است. البته هدف این است که این بازه را کوتاه کنیم، بجای چند ماه، شاید چند هفته.

علت روان-تنی بایست در بین علت های برجسته باشد

از جایی که علم پزشکی عموما نگاه عینی نگر و آزمایش محور دارد، ممکن است خیلی ساده تبدیل به پزشکی مبارزه با نشانه ها بشود و از پزشکی مبارزه با علت ها فاصله بگیرد. عجیب نیست که یک پزشک، عامل های روانشناختی و استرس را در دسته پایین تر اهمیت قرار بدهد زیرا اگر شما به پزشک متخصص مراجعه می کنید، احتمالا انتظار قرص و دارو دارید و توصیه به ارتقا سبک مواجه با استرس و سرمایه گذاری بر روی رشد روانشناختی معمولا توصیه ای نیست که شما به دنبال آن می گردید.

یک توصیه خوب آن است که از پزشک متخصص خود بخواهید که عامل استرس و مشکل اعصاب را مدنظر قرار دهد. با این پیشنهاد شما ممکن است به پزشک کمک کنید که نیم نگاهی نیز به این دسته از عوامل داشته باشد و شما را در مسیر صحیح درمانی قرار دهد.

برای مشکل معده عصبی به چه متخصصی باید مراجعه کرد؟

بسیاری از افراد اصطلاح معده درد عصبی را شنیده اند، اصطلاحی که نسبتا غیر دقیق است ولی متاسفانه بین بسیاری از مردم جا افتاده است. به همین دلیل، پس از مراجعه به دکتر معده، به متخصص اعصاب و روان مراجعه می کنند و مدتی هم سرگرم گرفتن تست مغزی، نوار مغز، سی تی و یا ای ای جی (الکترو آنسفالی) می شوند. در عموم موارد، دکتر مغز و اعصاب نوعی آرام بخش و ضد اضطراب و استرس تجویز می کند. در موارد بسیاری، فرد نیازی به دارو درمانی ندارد و با یادگیری مهارت های درمانی مشکل او بدون نیاز به مصرف قرص معده برطرف می شود، اما واقعیت تجربه زیستی بسیاری از افراد این است که برای سالهای طولانی و گاهی چند ده سال صرفا قرص مصرف می کنند. از جایی که قرص ها معموما ضد اضطرابی و یا موارد دیگر برای کنترل و تثبیت خلق و خوی فرد هستند، عوارض جانبی روانشناختی و رفتاری نیز خواهند داشت. البته مصرف داروهای روانپزشکی و یا اصطلاحا قرص اعصاب در مواردی که ضروری است بسیار درست و بجاست اما بایست از ضرورت و نیاز به مصرف دارو مطمئن شد و بعد اقدام به تجویز و مصرف دارو کرد.

پزشکی کنترل نشانه ها و نه درمان علت ها

از جایی که علت اصلی استرس و روان زاد است، مصرف دارو صرفا نشانه های بروز مشکل را کنترل و یا محدود می کند و از درمان علت اصلی ناتوان است. به همین دلیل، امکان اعتیاد به قرص و یا مصرف نابجا و دز های بالاتر بخصوص به صورت خودسرانه را قوی تر می کند. و حالا به مشکل اصلی، موضوع وابستگی و یا سو مصرف قرص های روانپزشکی و اعصاب نیز اضافه می شود. خیلی مهم است که حتما در شرایطی که پزشک متخصص به شما عنوان کرده است که ریشه مشکل در اعصاب و استرس است، با یک روان درمانگر مشورت کنید.

دکتر مغز و اعصاب و یا روان درمانگر و مشاور روانشناسی؟

در بسیاری از موارد، وقتی که بیمار دست آخر با تشخیص استرس  و تاثیرش بر روی معده اش مواجه شده است، از خود متخصص معده می خواهد که برایش قرص بنویسد. و متاسفانه تعداد قابل توجهی از پزشکان نیز این چنین می کنند. در موارد دیگر، بیمار به سراغ متخصص مغز و اعصاب و یا دکتر روانپزشک می رود. در انتهای این خط درمانی نیز عموما دارو و قرص در انتظار شماست. یک توصیه خوب این است که مسیر درمانی را ابتدا از رواندرمانگر شروع کنید. روان درمانگر اگرچه که بررسی های جسمانی و آزمایش و قرص تجویز نمی کند، اما می تواند با بررسی وقایعی که پیش از بروز مشکل در زندگی شما رخ داده است، به تشخیص روشنی در مورد احتمال نقش استرس در مشکل معده شما برسد و در صورت لازوم شما را به پزشک معده نیز ارجاع بدهد تا از این تشخیص مطمئن بشوید. در بسیاری از موارد، هیچگونه نیازی به بررسی و آزمایش نیست، اما ذهن مراجعه کننده با گرفتن تایید تشخیص روانشناس از دکتر معده، نسبت به مسیرِ درمانی آرام و مطمئن می شود.

چگونه استرس و مشکلات اعصاب باعث معده درد و سوزش معده می شود

حالا شاید برای شما سوال ایجاد شده باشد که چگونه مشکل استرس سبب آسیب به بدن شما شده است؟ البته، بایست دقیق تر بگوییم: «ممکن است» سبب آسیب به بدن شما گردد، زیرا در تمامی موارد آسیب بدنی رخ نداده است، هرچند که چیزی از درد و سوزش و پریشانی های معده شما کم نمی کند. در بسیاری از موارد که شخص به اشتباه مطمئن شده که معده اش مشکل دارد، ممکن است حساسیت هایی نیز نسبت به برخی غذاها و خوراکی ها از خود نشان دهد.

بیماری های روان-تنی: وقتی که جسم و ذهن با هم مرتبط می شوند

استرس در اساس خود ماهیتی روانی-تنی دارد، یعنی هم به صورت ذهنی بروز پیدا می کند و تجربه می شود، و هم به صورت جسمانی. در بسیاری از مواقع، ما انسان‌ها عادت داریم که به بخش تنی اهمیت بیشتری از بخش روانی می دهیم زیرا بخش تنی را می توان در آزمایشگاه مورد ارزیابی قرار داد ولی برای بخش روانی، حرف و حدیث های بسیاری وجود دارد. همین موضوع، روان درمانی و روانشناسی را به صورت علمی ظریف و پیچیده در می آورد؛ زیرا موضوع مورد آزمایشش ماهیت تنی و عینی ندارد. شما می توانید مغز یک فرد را در دستگاه ام آر آی، اف ام آر آی، تکنولوژی های پیشرفته عکسبرداری و تصویربرداری زنده و لحظه نگار مشاهده کنید و یا به صورت سنتی تر از آن نوار مغز بگیرید و سی تی اسکن کنید، اما هرگز نمی توانید روان یک فرد را ببینید.